DİNLEMEK SERBEST

Kaç yılı olduğunu tam olarak hatırlamıyorum. 1955 mayısından sonrasını hatırladığıma göre, demek ki 1955 yılından önceydi. Dinlemek, yani kulak, insan 5 duyusundan, ve bence görmeden sonraki en önemli olanı. Fark etmiş olduğum bu duyu, benim karakteristiğimdir. Kimileri nasıl becerdiğime şaşar. Ben ise, nasıl beceremediklerine şaşıyorum. Bu özelliğimi babama borçluyum. Askerlik, Talim ve terbiye esasına dayanır. İyi bir asker iseniz, iyi bir baba olma şansınız yok gibidir. Talim ve terbiye, o devirlerde şiddetin pratiği olarak algılanır bir uygulama. Cennetten çıkma diye isimlendirilmiş olan eğitim aracının, gökten iner inmez kışlaya konmuş olması çok normal. Subaylara sorsanız, yedek subay asteğmen abartıyor der. Ancak, o zamanlarda askerliğini er olarak yapmış olanlara bir sorun bakalım, dayak yemeden tezkere almış olan var mı? Askerliğini yazıcı olarak yapmış bir er, tam teskere alacakken,  komutanı soruyor? Evladım sen askerdeyken, hiç dayak yedin mi? Hayır diyor er. Der demez, suratının ortasına destekli bir tokat geliyor. Teskereci şaşkın. Sen şimdi yeni askere geleceklere kötü örnek olursun. Dayak cennetten çıkmadır. Onsuz teskere hak edilmez deyip, teskereyi teslim ediyor. Bunu fıkra olarak görenler, şunu 

bilsinler ki, bu da tabu sınıfına sokulmuş, diğerleri gibi, anlatılamayan hakikatlerin mizaha dönüşmüş halidir. Bizim aile, komutanı babam olan bir müfreze gibiydi. Terbiyemiz de, bir müfrezeye yakışır biçimde, bizzat babam tarafından veriliyordu. Bundan kurtuluşun yolu, koyulan kurala uymaktı. Yasaklar o kadar çoktu ki, yeri gelmeden anlatmak sıkıcı olur diye düşünüyorum. Ben en iyisi elimizde kalan özgürlükleri anlatayım. Kendiminkilerini anlatmak daha da kolay olacak. Herkese tanınan ortak özgürlük, babamın emirlerini uygulamak, koyduğu kurallara uymaktı. 

Bir de, adı konmamış, fakat benim fark ettiğim, bir şey vardı. Bunu, bizim evde, benden başka kimse fark etmemişti. Evde konuşmak, neredeyse yasaktı. Minicik beynimle, yasakları dinlerken neyin serbest olduğunu fark etmiştim. Su içerken konuşulmaz, yemek yerken konuşma, büyükler konuşurken lafa girilmez, su küçüğün söz büyüğün, sofrada konuşulmaz, namaz kılana seslenilmez, sınıfta konuşulmaz, sorulmazsa söyleme, boş konuşma, çenen çalışacağına elin çalışsın, say say bitmez. Konuşmak yasak ise, tam tersi olan dinlemek serbestti. Bir de çiftçi olarak bedensel, öğrenci olarak zihinsel çalışma serbestisi vardı.

Üniversiteye gelinceye kadar, sosyal ortamda konuşma sıkıntısı içinde olmamı buna borçluyum. Dinleme konusundaki uzmanlığımı da, buna borçlu olduğum gibi. Susma hakkı diye bir şey var. Allah muhtaç etmesin ama, gerekirse hiç zorlanmam. Hiç konuşmadan, günlerce, hatta daha fazla, öf demeden durabilirim. Dinleme ve susma hakkını kullanırken, önünüzde, eğer farkına varabilirseniz, sonsuz bir hazinenin kapısı açılıyor. Bu aynı zamanda düşünme ve düşünce dünyasının, çok insana açılmayan kapısıdır. Babam, farkına vardımı bilmiyorum. O, konuşmayı sadece bize değil kendisinede kısıtlamıştı. Çok az konuşurdu. Pek bilmediğim, ancak etraftan dinlediğim, kendi hakkında bilgi veren bir mevzu yapıyorsa, kulaklarımı iki değil 12 açardım. Bir söylediğini iki defa söyleyenlerden değildi. Onunla ilgili her şeyi bilmeyi çok isterdim. Çünkü, yapmış olduğu, bana anlamsız gelen, ama onun nazarında çok önemli olduğunu bildiğim davranışlarını anlamam buna bağlıydı. 76 yaşında Alzheimerden öldüğünde, hakkında yarım bildiğim, tamamlanmamış bir biyografi bırakıp gitti. Onu düşündüğümde, daha doğru bir tabirle, ne çeşit bir psikolojik hasta olduğuna dair  teşhis koymaya çabaladığımda, çözümsüzlük içinde bunalıyorum. Uygun gördüğüm teşhislerin hiçbiri onun kliniğine tam olarak uymuyor. Her defasında başka bir kelime uyduruyorum. Bugün bulduğum kelimeyi daha önce duymadığınıza neredeyse kalıbımı basarım. Fırından taze çıktı paylaşıyorum: 

Vazgeçmişlik sendromu.